Hindranir sem felast í venjum okkar og ráðleggingar um hvernig á að yfirstíga þær
Hindranir sem felast í venjum okkar endurspegla það hvernig fólk verður stillt á eigin hegðun. Þessum hindrunum er aðeins hægt að ryðja úr vegi ef einstaklingar sem eru fastir í ákveðnum aðferðum við að gera hlutina eru tilbúnir til að ígrunda á gagnrýninn og opinskáan hátt hvers vegna þeir haga sér á ákveðinn hátt til að geta byrjað að breyta hegðun sem kemur þá í að hefja samstarf. VET@work teymið hefur valið að skoða eftirfarandi hindranir sem tengjast venjum okkar sem koma í veg fyrir að samstarfi um starfsnám sé komið á:
- Hindrun 1: Hvatning
- Hindrun 2: Hugarfar
- Hindrun 3: Samskiptahæfni
- Hindrun 4: Skuldbinding
- Hindrun 5: Væntingar
Þegar við ræddum við starfsmenn skólanna, kennara, vinnuveitenda og starfsmenn sem taka þátt í að þjálfa starfsnema höfum við tekið eftir því að fimm helstu hindranirnar sem felast í venjum fólks og komu í veg fyrir kennslufræðilegt samstarf voru hvatning, hugarfar, samskiptahæfni, skuldbinding og væntingar. Hindranir tengdar venjum fólks endurspegla hvernig fólk er stillt á eigin hegðun og persónulegt hugarfar. Þess vegna er mikilvægt að sá sem vill breyta hugarfari sínu sé raunverulega tilbúinn að ígrunda gjörðir sínar og hegðun á gagnrýninn og opinskáan hátt. Þetta er eitthvað sem utanaðkomandi aðilar geta ekki þvingað fram og er utan þess sem aðilar að starfsmenntun geta stýrt. Við erum meðvituð um að það er mjög auðvelt að stilla sér upp á ákveðinn hátt vegna þess að það gefur okkur öryggistilfinningu. Hins vegar, ef þú vilt að breytingar eigi sér stað, verður þú að vera opinn fyrir sjálfsígrundun og þú verður að vera tilbúinn að opna huga þinn til að breyta og fara inn á óþekkt svæði.
Til þess að hefja samstarf þarf að hafa áhuga og vilja til að hefja samstarf. Samstarf er aldrei hægt að þvinga fram! Þegar það er þvingað hlýtur það að mistakast. VET@work teymið hefur orðið vitni að mörgu góðu samstarfi sem misheppnast vegna þess að stjórnendur neyða starfsmenn sína til að taka þátt í samstarfsverkefnum sem þeir hafa engan áhuga á. Í raun hefur það drepið áhugann á samstarfi! Tilmæli okkar eru að starfsnámsskólar og atvinnurekendur velji og veiti þeim tækifæri sem vilja og hafa brennandi áhuga á að taka að sér slík verkefni. Jafnvel þó að þessir starfsmenn hafi ekki pláss fyrir þetta í núverandi tímaáætlun sinni er hugsanlega hægt að hliðra einhverju til, losa þá við verkefni og færa þau til annarra sem hafa pláss í áætlunum sínum.
Við höfum líka tekið eftir því að eitt sem drepur hvatningu er að kennarar og starfsmentorar hafa ekki nægan tíma til að byggja upp og/eða viðhalda traustu sambandi. Til þess að kennarar haldi áfram að vera hvatning til samstarfs við vinnustaði (og öfugt) þurfa þeir að vita og finnast þeir hafa nægan tíma til þess. Tilmæli okkar eru að úthluta nægu fjármagni og ganga úr skugga um að starfsfólkið geti notað það fjármagn sem úthlutað er til að koma á/halda sambandi sín á milli. Þetta verður hvetjandi og mun leiða til nýrra samstarfsleiða sem koma öllum hagsmunaaðilum til góða.
Annar þáttur sem drepur hvatningu er neikvæð fyrri reynsla og skortur á skipulagningu til lengri tíma. Starfsnámsskólar og kennarar verða að sýna þörfum og óskum atvinnurekenda og starfsmentora áhuga og það þarf að vera til farvegur þar sem atvinnurekendur / starfsmentorar geta náð til kennara þegar á þarf að halda. Til dæmis, ef óreyndur starfsmentor fær til sín nemanda sem veldur því að starfsmentorinn þarf stuðning kennaranna en það næst ekki til kennarans er mjög líklegt að mentorinn verði ekki fús til að taka að sér nemanda í framtíðinni og mun upplýsa vinnuveitandann um vandræðin sem hann hefur staðið frammi fyrir.
Þegar starfsnámsskóli eða kennarar sýna ekki áhuga á því sem er að gerast innan þeirra starfssviðs hefur það neikvæð áhrif á hvatningu. Það mun sýna vinnuveitendum og starfsmentorum að skólar og kennarar eru ekki skuldbundnir eða hvetjandi til samstarfs. Ein leið til að koma í veg fyrir þetta er að sýna vinnuveitendum og starfsmentorum að skólinn hafi raunverulegan áhuga með því t.d. að senda yfirstjórnendur eða kennara í starfsnám eða reglulegar námsheimsóknir í greinina. Með því að senda yfirstjórnendur og kennara til fyrirtækja munu þeir geta rætt ávinning af samstarfi við vinnuveitandann um leið og þeir byggja upp traust og virðingu. Einnig er hægt að skipta um hlutverk og bjóða vinnuveitendum og starfsmentorum í skólann í starfsnám og/eða námsheimsóknir. Að heimsækja hver annan með þessum hætti mun hjálpa kennurum, vinnuveitendum og starfsmentorum að öðlast innsýn í raunveruleika hvers annars og daglegar athafnir hvers annars og það mun efla sjálfstraust þeirra þegar kemur að því að koma á nýju og nýstárlegu samstarfi og mun verða hvetjandi.
Hugarfarsbreyting er alltaf áskorun. Það er svo auðvelt að gera hluti eins og þeir hafa alltaf verið gerðir. Af hverju að breyta einhverju sem virðist virka vel? Að fara nýjar leiðir og opna hugann fyrir nýjum aðferðum til að gera hlutina er skelfilegt og veldur oft ótta og óöryggi. Í sumum tilfellum er auðveldara að halda áfram eins og alltaf, jafnvel þótt það sem þú gerir sé úrelt og standist ekki núverandi kröfur. Ein leið til að breyta hugarfari og fjarlægja tilfinningu ótta og óöryggis er með því að gefa tíma til að byggja upp traust og samskiptaleiðir. Því meiri tíma sem þið eyðið með hvort öðru, því meira sem þið lærið um raunveruleika hvers annars því öruggari muntu verða. Að eyða tíma saman mun gefa regluleg, opin og áhrifarík samskipti og það gefur þér öryggistilfinningu sem gerir þér kleift að breyta gömlum venjum og hugarfari sem hefur komið í veg fyrir að þú hafir tekið þátt í samstarfi.
Í sumum tilfellum getur verið tilfinning um að hinn aðilann skorti virðingu fyrir samstarfsaðilum og að þeir vanmeti hæfileika þína. Það getur verið tilfinning um að hinn aðilinn sé ekki fær eða vilji hugsa út fyrir rammann og að hann hafi fordóma gagnvart getu þinni. Þessar hugsanir/tilfinningar geta auðveldlega leitt til lokaðs hugarfars sem kemur í veg fyrir samstarf. Enn og aftur er lausnin á þessu að opna boðleiðir og vera móttækilegur fyrir þörfum og óskum þeirra sem unnið er með.
Samvinna krefst góðrar samskiptafærni og þekkingar á því hvernig eigi að haga sér við ákveðnar aðstæður. Hvernig þú talar og bregst við getur skapað eða rofið samstarf. Þú þarft að vera reiðubúinn að endurskoða samskiptamáta þína og para þá við fólkið sem þú ert að fara að vinna með. Hæfni og vilji til að eiga samskipti á réttu stigi við aðra og samþykkja að finna sameiginlegt tungumál eru lykilatriði til að hefja samstarf. Þú verður að vera tilbúinn að verða virkur hlustandi.
Þú þarft ekki að breytast í einhvern sem þú ert ekki en þú þarft að geta breytt hegðun þinni. Ef þú ert tilbúinn til að gera þetta muntu geta byggt upp tengsl virðingar, tryggðar og trausts við þá sem þú vilt vinna með.
Þegar þú setur upp samstarf skaltu ganga úr skugga um að þú sért meðvituð(aður) um að þú talar önnur tungumál, vinnumál vs akademískt tungumál. Gakktu úr skugga um að þið séuð sammála um hugtökin sem á að nota og forðist skammstafanir þar sem þær geta auðveldlega valdið óvissu og misskilningi og geta í verri tilfellum komið í veg fyrir að samstarf geti átt sér stað.
Kynntu þér hvernig á að haga sér og hvað telst vera fagleg hegðun þar sem þetta getur verið mismunandi eftir stærð fyrirtækis, sérfræðisviði og svo frv. Vertu tilbúinn að aðlaga hegðun þína að aðstæðum. Þú vilt ekki að samstarf mistakist vegna þess að þú varst ekki tilbúinn að leggja þig fram, er það? Lærðu og bættu færni þína í að lesa fólk og sættu þig við að það sé kynslóðabil og að þessi kynslóðabil geti haft áhrif á hegðun og samskiptahætti. Vertu þolinmóð(ur)! Gefðu þér tíma til áhrifaríkra samskipta og mundu að vera uppbyggjandi frekar en að vera fljót(ur) til viðbragða!
Við völdum líka skuldbindingu sem hindrun sem stafar af venjum fólks. Í sumum tilfellum eru starfsmenn ekki skuldbundnir í starfi sínu. Þeir vinna bara vinnuna sína vegna þess að þeir þurfa tekjur. Þessir starfsmenn eru ekki tilbúnir að gera neitt aukalega. Ef meirihluti starfsmanna vinnur bara til að komast af, mun það mjög líklega koma í veg fyrir að samstarf um starfsmenntun geti átt sér stað. Til að veita þessu starfsfólki innblástur og festa það í sessi mælum við með því að þú setjist niður með starfsmönnum og komist að samkomulagi um sameiginleg markmið og hvernig best sé að ná þeim. Komið ykkur saman um hvers konar skuldbindingu og stuðning þeir eru tilbúnir að veita samstarfinu og skrifið það niður. Þetta má til dæmis gera í starfsmannaviðtölum sem stjórnendur halda við starfsfólk sitt.
Til að fá skuldbindingu frá starfsfólki verða starfsmenn og atvinnurekendur að ganga úr skugga um að starfsfólk þeirra upplifi að það hafi eitthvað að segja um verkefni sín. Ef vinnuveitendum finnst skoðanir þeirra og skoðanir ekki skipta máli mun skuldbinding þeirra hverfa. Að leyfa starfsfólki að hafa rödd mun hvetja til eignarhalds þeirra á verkefnum og mun leiða til aukinnar skuldbindingar. Sameiginlegur skilningur á hverju þú vilt ná og hvenær er mikilvægur fyrir hvers kyns skuldbindingu um samstarf.
Annar þáttur sem kemur í veg fyrir skuldbindingu er skortur á sameiginlegum markmiðum. Það þarf að koma sér saman um skammtíma- og langtímamarkmið, hvernig á að ná þessum markmiðum og hver ber ábyrgð á hverju. Það er ekki nóg að setja sér þessi markmið. Þú verður að meta og breyta þessum skilmálum reglulega. Að setja sér sameiginleg markmið, væntingar og siðareglur kemur í veg fyrir að hlutaðeigandi aðilar fari fram úr væntingum og setji sér markmið sem eru ekki raunhæf.
Síðasta hindrunin okkar sem við tengjum venjum fólks eru væntingar. Að hafa óraunhæfar væntingar mun leiða til lélegs eða misheppnaðs samstarfs. Þegar þú setur upp samstarf verður þú að vera heiðarleg(u)r um hvað mun virka og ekki virka. Þú mátt ekki óttast að horfast í augu við og taka á vandamálum sem þú ert líklegri til að lenda í. Skrifaðu niður allar fyrirsjáanlegar hindranir og finndu lausnir á þeim. Með því að vinna saman að því að skýra markmið og hindranir muntu geta haft áhrif á þær væntingar sem allir sem taka þátt hafa og væntingar þínar verða raunhæfari.
Önnur algeng hindrun er sú að þú hefur of miklar væntingar. Til að forðast þetta þarftu að setjast niður og hlusta á það sem aðrir hlutaðeigandi geta boðið. Til að gera þetta í samræmi við ákveðnar væntingar þarftu að hafa alla hlutaðeigandi (stjórnendur starfnámsskóla, kennara, vinnuveitendur og starfsfólk þeirra) með í samráði um hvað sé hægt að ætlast til af hverjum. Forðastu rangar hugmyndir um hvað hægt er að gera og grá svæði. Skýr hlutverk og það að setja ábyrgð og sameiginlegar samskiptalínur í upphafi mun hjálpa til við að losna við ranghugmyndir og hugsanleg grá svæði. Til að forðast misskilning mælum við með því að gerður verði samningur með áherslu á væntingar. Því raunhæfari sem væntingarnar eru, því meiri verður árangurinn. Munið að læra af fyrri reynslu, vera heiðarleg og fús til að gera málamiðlanir og hlusta á hvert annað.
